【Kiến Thức】1️⃣⭐ ➤ Quạt CPU máy tính không quay khiến máy dễ nóng, tắt đột ngột? Xem ngay bài viết này giúp bạn hiểu nguyên nhân và hướng dẫn cách khắc phục chi tiết ngay tại nhà.
Quạt CPU Máy Tính Không Quay: Nguyên Nhân Và Cách Sửa Tại Nhà
Giới thiệu tổng quan: Quạt CPU và vai trò sinh tồn trong hệ thống máy tính
Trong cấu trúc của một máy tính hiện đại, CPU (Central Processing Unit) là bộ xử lý trung tâm – “bộ não” thực hiện toàn bộ phép tính, điều phối tiến trình và xử lý dữ liệu. Khi CPU hoạt động, hàng tỷ phép toán diễn ra mỗi giây khiến nó tỏa ra một lượng nhiệt cực lớn (thường từ 40°C – 100°C tùy dòng chip).
Nhiệt độ này nếu không được kiểm soát, sẽ dẫn đến hiện tượng giảm hiệu suất (thermal throttling), treo máy, hoặc chết CPU. Đó chính là lý do quạt CPU (CPU Fan) tồn tại: nó duy trì luồng gió liên tục để tản nhiệt khỏi heatsink và giữ CPU ở mức an toàn.
Vì thế, khi quạt CPU máy tính không quay, đây không phải lỗi nhỏ, mà là dấu hiệu nguy hiểm cho toàn hệ thống. Nếu CPU không được làm mát kịp thời, chỉ vài phút sau khi bật máy, bo mạch chủ hoặc chip xử lý có thể cháy hỏng hoàn toàn.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của quạt CPU
Để hiểu sâu nguyên nhân lỗi, ta cần nắm cơ chế vận hành của quạt CPU.
1. Cấu tạo cơ bản
Một quạt CPU tiêu chuẩn bao gồm:
- Motor điện DC (thường hoạt động ở mức 12V).
- Vòng bi (bearing) – giúp cánh quạt quay êm và bền.
- Cảm biến tốc độ (Tach Sensor) – gửi tín hiệu tốc độ về mainboard.
- Dây kết nối (3 hoặc 4 pin):
- Pin 1: Ground
- Pin 2: 12V Power
- Pin 3: Tín hiệu tốc độ (RPM)
- Pin 4: Điều khiển PWM (Pulse Width Modulation – chỉ có ở quạt 4 pin).
2. Cách quạt CPU khởi động
Khi người dùng nhấn nút Power, bo mạch chủ cấp điện cho cổng CPU_FAN. Nếu BIOS xác nhận tín hiệu nguồn ổn định, IC điều khiển quạt sẽ kích hoạt motor. Trong vòng 1–2 giây, quạt CPU bắt đầu quay và BIOS theo dõi tín hiệu RPM để đảm bảo quạt hoạt động.
Nếu BIOS không nhận tín hiệu quay trong một khoảng thời gian, nó sẽ ngắt nguồn để bảo vệ CPU – gây hiện tượng máy không lên hình hoặc tự tắt ngay khi bật.
3. Dấu hiệu cho thấy quạt CPU không quay
Khi gặp sự cố này, bạn có thể nhận biết thông qua một số hiện tượng sau:
| Triệu chứng | Mô tả chi tiết |
|---|---|
| Quạt CPU không quay khi bật máy | Dù đèn nguồn sáng, quạt hoàn toàn im lặng. |
| Máy tính khởi động 2–3 giây rồi tắt | BIOS phát hiện lỗi tản nhiệt và tự ngắt nguồn. |
| Quạt CPU chỉ quay nhẹ rồi dừng | Có thể do nguồn yếu hoặc BIOS ngắt tự động. |
| Máy bật nhưng không lên màn hình | Hệ thống ngắt trước khi CPU hoạt động. |
| Máy quá nóng nhanh chóng | CPU không được tản nhiệt, nhiệt độ tăng đến 90°C chỉ trong 1 phút. |
Phân tích học thuật: 7 nguyên nhân phổ biến khiến quạt CPU không quay
🔸 Nguyên nhân 1: Nguồn PSU yếu hoặc hỏng
Quạt CPU lấy điện trực tiếp từ PSU (Power Supply Unit) qua mainboard. Nếu nguồn yếu, dây 12V không đủ dòng, quạt sẽ không khởi động hoặc chỉ quay nửa chừng.
🔸Nguyên nhân 2: Dây cắm quạt sai cổng hoặc lỏng
Mainboard thường có nhiều cổng quạt: CPU_FAN, CHA_FAN, SYS_FAN. Nếu bạn cắm nhầm, quạt sẽ không khởi động cùng CPU. Ngoài ra, dây lỏng, cong chân cắm hoặc bụi bẩn cũng có thể gây lỗi.
🔸 Nguyên nhân 3: BIOS tắt chức năng điều khiển quạt
Một số người dùng tắt tính năng “Smart Fan Control” trong BIOS mà không biết. Điều này khiến BIOS không cấp điện PWM cho quạt → quạt im lặng dù máy hoạt động.
🧩 Giải pháp: Vào BIOS (nhấn DEL/F2), bật lại mục CPU Smart Fan / Fan Control Mode = Enabled / Auto.
🔸 Nguyên nhân 4: Quạt CPU hư mô-tơ hoặc khô dầu
- Quạt hoạt động lâu năm thường bị kẹt trục quay do bụi hoặc hết dầu bôi trơn.
- Motor yếu hoặc cháy cuộn dây sẽ khiến quạt không thể khởi động.
🔍 Cách kiểm tra: Dùng tay quay nhẹ cánh quạt. Nếu cứng hoặc phát ra tiếng “rít”, motor có thể đã hỏng.
🔸 Nguyên nhân 5: Mainboard lỗi mạch CPU_FAN
Trên bo mạch chủ, mỗi cổng quạt đều có mạch MOSFET và IC điều khiển dòng điện. Nếu mạch này cháy (thường do chập nguồn), mainboard sẽ ngắt tín hiệu ra cổng quạt CPU. Khi đó, bạn có thể thử cắm quạt vào cổng CHA_FAN để test – nếu chạy, mainboard chắc chắn hư cổng CPU_FAN.
🔸 Nguyên nhân 6: CPU quá nóng hoặc lỗi cảm biến nhiệt
Nếu cảm biến nhiệt CPU (Thermal Sensor) gửi tín hiệu sai, BIOS có thể ngắt nguồn để bảo vệ hệ thống, khiến quạt không quay và máy tắt đột ngột.
🧪 Giải pháp: Reset BIOS, hoặc cập nhật BIOS mới nhất từ hãng mainboard.
🔸 Nguyên nhân 7: IC điều khiển quạt hoặc BIOS lỗi firmware
Các mainboard đời mới có IC riêng điều khiển tốc độ quạt PWM. Nếu firmware BIOS lỗi hoặc IC chết, BIOS sẽ không điều phối điện áp ra quạt.
Có thể bạn quan tâm: Vì Sao Máy Tính Không Nhận Chuột? Cách Sửa Tận Gốc Tại Nhà
Phân tích chuyên gia: Hậu quả nếu quạt CPU máy tính không quay
Khi CPU không được làm mát đúng cách, nhiệt độ có thể vượt ngưỡng 90–100°C, dẫn đến:
- Thermal Throttling: CPU tự giảm xung để hạ nhiệt, hiệu suất giảm 50–70%.
- Tự tắt nguồn: BIOS ngắt hệ thống để bảo vệ chip.
- Cháy mainboard hoặc socket CPU: Do dòng điện quá tải khi nhiệt cao.
- Hỏng vĩnh viễn CPU: Silicon bị biến dạng, mất dẫn điện.
Cách kiểm tra và khắc phục lỗi quạt CPU máy tính không quay tại nhà
Phần này được biên soạn theo hướng học thuật – thực nghiệm, giúp người đọc có thể kiểm tra một cách an toàn, chính xác.
Bước 1️⃣: Kiểm tra nguồn điện và dây kết nối
- Tắt máy, rút dây điện.
- Mở nắp case.
- Kiểm tra dây 4 pin của quạt có cắm đúng cổng CPU_FAN không.
- Dùng khăn khô lau sạch bụi trong cổng.
Bước 2️⃣: Test quạt bằng nguồn rời
- Dùng adapter 12V DC hoặc nguồn PC khác để cấp điện riêng cho quạt.
- Nếu quạt vẫn không quay → hỏng motor quạt.
Bước 3️⃣: Reset BIOS
- Rút pin CMOS hoặc nhấn phím “Clear CMOS”.
- Vào BIOS → bật Smart Fan Control = Enabled.
Bước 4️⃣: Thử đổi cổng quạt
- Cắm quạt CPU vào cổng SYS_FAN hoặc CHA_FAN.
- Nếu chạy được → mainboard lỗi mạch CPU_FAN.
Bước 5️⃣: Vệ sinh, tra dầu bôi trơn
- Dùng cọ mềm làm sạch cánh quạt.
- Tra 1 giọt dầu máy khâu / dầu silicon vào trục quay.
- Lắp lại và kiểm tra.
Bước 6️⃣: Thay quạt mới nếu motor chết
Chọn quạt có kích thước và chân cắm tương thích (80mm / 92mm / 120mm). Ưu tiên quạt PWM 4 pin để dễ điều chỉnh tốc độ theo nhiệt độ CPU.
Phân tích mô phỏng dòng điện và tín hiệu BIOS
Trong nghiên cứu của nhóm kỹ sư phần cứng (Trường Tín Lab, 2024), sơ đồ dòng điện của cổng CPU_FAN được mô phỏng như sau:
12V PSU → MOSFET (Fan Control) → Tach Sensor → BIOS Feedback Loop
Nếu dòng 12V ngắt ở MOSFET, BIOS sẽ không nhận tín hiệu trả về (RPM = 0), từ đó ngắt toàn bộ hệ thống. Do đó, việc đo điện áp tại chân CPU_FAN bằng multimeter (vôn kế số) là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất.
Góc nhìn chuyên gia: Khi nào nên gọi kỹ thuật viên?
Bạn có thể tự xử lý lỗi quạt CPU máy tính không quay tại nhà nếu:
- Quạt bẩn, khô dầu, hoặc cắm nhầm cổng.
- BIOS lỗi tạm thời.
Tuy nhiên, hãy ngừng thử nghiệm ngay nếu gặp:
- Mainboard không cấp điện ra CPU_FAN.
- Máy tự tắt sau 2–3 giây khởi động.
- Quạt cháy, có mùi khét, hoặc motor kẹt cứng.
Khi đó, hãy gọi dịch vụ sửa nguồn máy tính tại nhà để kỹ thuật viên dùng thiết bị chuyên dụng đo nguồn và test mainboard.
Mẹo bảo trì quạt CPU và hệ thống tản nhiệt
| Hạng mục | Chu kỳ bảo dưỡng | Mục đích |
|---|---|---|
| Vệ sinh bụi & cánh quạt | 3 tháng/lần | Tăng lưu thông khí |
| Tra dầu trục quạt | 6 tháng/lần | Giảm ma sát, tăng tuổi thọ |
| Thay keo tản nhiệt CPU | 6–12 tháng/lần | Giảm nhiệt độ hoạt động |
| Kiểm tra dây & cổng FAN | 12 tháng/lần | Ngăn lỏng, gãy chân cắm |
| Kiểm tra BIOS & driver | 12 tháng/lần | Đảm bảo điều khiển quạt ổn định |
Kết Luận: Hiểu Đúng – Xử Lý Đúng Lỗi Quạt CPU Máy Tính Không Quay
Lỗi quạt CPU máy tính không quay không chỉ là trục trặc nhỏ, mà là dấu hiệu tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng cho phần cứng. Việc hiểu rõ cấu trúc – nguyên lý – nguyên nhân – cách khắc phục giúp người dùng bảo vệ CPU, mainboard, và dữ liệu quý giá khỏi những thiệt hại không thể khôi phục.
Từ góc nhìn học thuật, lỗi này là sự tương tác phức hợp giữa điện học – nhiệt học – điều khiển vi mạch, do đó cần được xử lý đúng quy trình kỹ thuật.
Nếu sau khi thực hiện các bước kiểm tra cơ bản mà quạt vẫn không quay, đừng cố bật máy nhiều lần. Hãy gọi Trường Thịnh Group – đơn vị có đội ngũ kỹ thuật viên chuyên sửa máy tính tại nhà, lấy liền, giá rẻ, bảo hành tận chỗ.
Bấm Gọi Để Yêu Cầu Sửa Tận Nơi Và Báo Giá Sản Phẩm:
- Với Hơn 20 Kỹ Thuật 3O-4Op Có Mặt Ở Các Quận Trong Tphcm. Quý khách không cần ra ngoài tìm kiếm chờ đợi hãy gọi thợ tới sửa, Giao hàng nhanh, tư vấn miễn phí.
- Cam kết:Tư vấn tận nơi miễn phí, sửa ok hàng hóa ok mới thanh toán. KH hài lòng mới thu tiền.
- Thời gian làm việc kỹ thuật sửa tại nhà từ: 7h30 – 17h30 (Cả T7 Và Chủ Nhật) – Cửa hàng mở cửa tới 20h
ĐỊA CHỈ TỚI CỬA HÀNG MUA BÁN SỬA CHỮA. BẤM VÀO ĐỊA CHỈ ĐỂ CHỈ ĐƯỜNG TỚI.
- CN 1: 881 Phan Văn Trị, Phường 1, Gò Vấp (Trụ sở chính)
- CN 2: 304 Tô Ký, Phường Trung Mỹ Tây (Quận 12 Cũ)
- CN 3: 383 Nguyễn Trọng Tuyển, P.2, Tân Bình
- CN 4: 391 Cộng Hòa, Phường 13, Quận Tân Bình
- CN 5: 415A Song Hành, Trường Thọ, Thủ Đức
- CN 6: 709 Nguyễn Xiển, P.Long Thạnh Mỹ, Thủ Đức
- CN 7: 264F Bạch Đằng, P.24, Bình Thạnh
- CN 8: 644 Lũy Bán Bích, Tân Thành, Tân Phú
- CN 9: 318 Đ. Lê Văn Lương, Tân Quy, Quận 7
- CN 10: 362 Đường 3/2, P.12, Q.10
- CN 11:142 Hoàng Văn Thụ, P.9, Phú Nhuận
- CN 12: 853 Tỉnh Lộ 10, Bình Trị Đông B, Bình Tân
Trường Thịnh Group đồng hành cùng bạn xây dựng một nền tảng kinh doanh hiệu quả, thu hút khách hàng và gia tăng giá trị bền vững.
FAQ – Các Câu Hỏi Thường Gặp
1. Quạt CPU không quay có thể do nguồn điện yếu không?
Có. Nguồn yếu hoặc dây cấp nguồn 4-pin lỏng khiến quạt không nhận đủ điện để khởi động. Hãy kiểm tra lại dây cắm và thử bằng nguồn khác để xác định.
2. Có nên bật máy lại nhiều lần khi quạt CPU không quay không?
Không nên. Mỗi lần bật lại, CPU lại quá nhiệt nhanh, dễ gây hỏng mainboard hoặc cháy chip. Nên ngắt nguồn và kiểm tra ngay.
3. Quạt CPU quay chậm hơn bình thường có cần thay không?
Nếu quạt quay yếu, phát tiếng kêu hoặc máy nóng nhanh, nên vệ sinh và tra dầu. Nếu vẫn không cải thiện, nên thay quạt mới để đảm bảo tản nhiệt ổn định.
4. Dùng sai cổng quạt trên mainboard có ảnh hưởng gì không?
Có. Cắm nhầm vào cổng quạt case (CHA_FAN) có thể khiến BIOS không nhận tín hiệu tốc độ, dẫn đến lỗi “CPU Fan Error” hoặc không điều chỉnh được tốc độ quạt.
Bài viết kiến thức về thủ thuật công nghệ được biên soạn bởi: truongthinhvn.com
